آزاده بهکیش |
مهم نیست که در دانشگاه تهران درس خوانده باشیم یا نه، و لازم نیست که ساکن محله‌های اطراف دانشگاه تهران باشیم، کافی‌ست به گوش‌مان خورده باشد که قرار است دانشگاه تهران شکل جدیدی به خود بگیرد تا حساسیت‌مان برانگیخته شود؛ چرا که محدوده‌ی دانشگاه تهران برای ما نه‌فقط در قالب ساکنین و شهروندان، و نه صرفاً به‌لحاظ بافت محلی بلکه به‌لحاظ استراتژیک و به‌عنوان یک رویداد اجتماعی اهمیت دارد
طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران از میانه‌ی دهه‌ی٧٠، و در دوره‌ی شهرداری غلام‌حسین کرباسچی، با هدف رفع کمبود فضاهای آموزشی دانشگاه تهران، و به نیّت افزایش اراضی این دانشگاه از ٢٢ هکتار به ۵٠ هکتار مطرح شد، و از اوایل دهه‌ی ۸٠ با تملک اراضیِ محدوده‌ی اطراف دانشگاه به مرحله‌ی اجرا در آمد
عملکرد طرح در دهه‌ی ۸٠ شامل خرید حدود ١٠٠٠ واحد مسکونی و تجاری به‌همراه بهره‌برداری از برخی املاک برای فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی بود، در کنار آن تعدادی از اراضی به فضای سبز و پارکینگ تبدیل شدند، طوری‌که برخی از حامیان این طرح یکی از بزرگترین ثمرات تملک اراضی مذکور را ایجاد پارکینگ مستقل برای دانشگاه دانسته‌اند
در اواخر دهه‌ی ۸٠، به‌دلیل اتمام بودجه‌ی ٢٠٠ میلیارد تومانی ارائه شده برای تملک اراضی، طرح توسعه برای مدتی متوقف شد، و در سال ١٣٩۴ دوباره، و این بار با طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران، مطرح شد؛ طرحی که عنوان «شهر دانش، دانشگاه کارآفرین سبز و هوشمند» را یدک می‌کشید. از مشخصات طرح جدید؛ تأسیس ۴٠٠٠ شرکت دانش‌بنیان، تأمین هزینه‌ی تملّک اراضی باقی‌مانده از طریق اوراق مشارکت، تأمین مالی طرح به‌صورت خودکفا و جذب سرمایه‌گذار خصوصی، و در نهایت احداث زیرگذر پیاده‌ی دانشگاه به پارک لاله و زیرگذر سواره از خیابان طالقانی به خیابان ادوارد براون بود
طرح جدید دانشگاه تهران در سال ١٣٩۴ همان مسیری را طی کرد که این طرح حدود ٢٠ سال پیش طی کرده بود؛ یعنی تملک اراضی؛ ماجرایی که در ١٣۸٧ با اتمام بودجه‌ی تملک اراضی به پایان رسیده بود. البته این‌بار به‌دلیل امکان خرید اوراق مشارکت قطعاً مسیر تملک اراضی ادامه خواهد یافت و بخش خصوصی و کارآفرین اقدام به خرید اراضی خواهد کرد، و چنین رویکردی دست بازار مستغلات را در روند غیرمنصفانه‌ی تملّک این اراضی باز خواهد گذاشت
:مشکلات حال حاضر ساکنین کنونی محله عبارت‌اند از
عدم صدور مجوز نوسازی
عدم استقبال از خرید املاک واقع در طرح توسعه علی‌رغم آزاد شدن خرید و فروش
عدم امکان فروش برای مالکینی که نیاز به فروش فوری ملک خود دارند
سلب امنیت از مردم محله به‌دلیل رها شدن و خالی ماندن زمین‌ها و واحد‌هایی که به تملّک دانشگاه در آمده‌اند
پایین آمدن قیمت خانه‌های ساکنین
اجبار ساکنین به کوچ از محله که پیامد منطقی آن حاشیه‌نشینی خواهد بود
تا کنون چندین نشست عمومی و گفتگوی رادیویی درباره‌ی این طرح برگزار شده که ساکنان محل و همچنین گروهی از دانشجویان و شهروندان در بعضی از این جلسات حضور داشتند. درعین‌حال قرار بود که جلسه‌ای از سوی مرکز تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در دانشکده‌ی علوم اجتماعی برگزار شود که متأسفانه این جلسه توسط ریاست دانشگاه تهران لغو شد. در کنار این فعالیت‌ها کانالی در تلگرام تحت‌عنوان «دانشگاه بدون تهران» جهت اطلاع‌رسانی اخبار مرتبط با طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران توسط جمعی از دانشجویان مستقل راه‌اندازی شده است
در نهایت، با گذشت ٢٠ سال از شروع طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران، و با توجه به ثابت ماندن آن در گام اول اجرایی؛ یعنی همان تملک اراضی اطراف دانشگاه، این ایده به ذهن خطور می‌کند که چه‌بسا یکی از اهداف طرح، تصاحب زمین‌ها و گردش مالی در بازار مستغلات باشد، و از طرف دیگر امکان تأمین هزینه‌ی تملّک اراضی باقی‌مانده از طریق اوراق مشارکت می‌تواند باعث استقلال‌زدایی از دانشگاه شود، که در این صورت دانشگاه دیگر مکان و مِلک مستقلی نیست و دانشجویان نمی‌توانند حاشیه‌ی امنیت خود را در شرایط بحرانی تأمین کنند، که از جمله‌ی آن‌ها ممنوعیت ورود نیروهای مسلح به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور است؛ لذا هدف دیگر تهی کردن دانشگاه از امر سیاسی‌ست، چراکه امر سیاسی همواره با دانشگاه تهران در پیوند بوده است؛ از مبارزات دانشجویی سال‌های ١٣٣٠ تا انقلاب ١٣۵٧، از تیر ماه سال ١٣٧۸ تا اعتراضات پس از انتخابات سال ١٣۸۸، و همین‌طور دی ماه ١٣٩۶. با اجرایی شدن این طرح و امکان فروش اراضی به بخش خصوصی و کارآفرین روند کاهش استقلال دانشگاه کلید خواهد خورد
